Het belang van vitamine K en D bij calciumsuppletie
Een calcium supplement wordt vaak aan ouderen geadviseerd voor het behoud van sterke botten. De kans op botontkalking neemt toe naarmate je ouder wordt. Maar er lijkt ook een ongewenst effect in het lichaam op te kunnen treden bij gebruik van alleen calciumsupplementen door vrouwen na de overgang. Uit grootschalig onderzoek blijkt dat het slikken van calcium supplementen, met of zonder vitamine D, zorgt voor een hoger risico op aderverkalking en hart- en vaatziekten. Vitamine K is dan heel belangrijk. Hoe zit dit precies en wat is de rol van vitamine K en vitamine D?
De calcium paradox
Verschillende studies hebben aangetoond dat botontkalking vaak samen gaat met aderverkalking, met name in vrouwen na de overgang[i]. Een lage botmineraaldichtheid is in verband gebracht met een hogere sterfte aan hart- en vaatziekten in ouderen[ii]. Dit heeft te maken met de calcium paradox: een tekort aan calcium in de botten moet op een andere manier opgelost worden dan extra inname van alleen calcium. Het extra calcium komt namelijk op de verkeerde plaats in het lichaam terecht: er is een tekort aan calcium in de botten en een teveel aan calcium in de aders.
De rol van calcium
Calcium is een mineraal dat nodig is voor de opbouw van botweefsel. Door ouderdom en hormonale veranderingen in de menopauze wordt er meer botweefsel afgebroken dan aangemaakt. Dit kan leiden tot botontkalking, ook wel osteoporose genoemd. Calcium is bepalend voor een goede botdichtheid later in het leven. Het kan echter ook in zacht weefsel neerslaan zoals de bloedvaten, wat ongewenst is. Dit zorgt voor een verharding van de vaatwand en heet aderverkalking. Bloedvaten worden nauwer, waardoor de bloeddruk stijgt en het hart extra hard moet werken. Met een groter risico voor hart- en vaatziekten als gevolg.
Vitamine K samen met calcium en vitamine D
Verschillende wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat de calcium paradox in feite veroorzaakt wordt door een tekort aan vitamine K in het lichaam. Het gebruik van vitamine K supplementen draagt bij aan een goede botgezondheid[iii] en aan soepele, gezonde aderen[iv]. Vitamine K speelt samen met vitamine D een belangrijke rol in het transport van calcium vanuit het bloed naar de botten. Een goede balans van deze drie voedingsstoffen in ons lichaam is erg belangrijk. Is dit niet het geval, bijvoorbeeld door het slikken van enkel hooggedoseerde calcium supplementen, dan kan het zijn dat er geen goed transport van calcium plaats vindt, met als gevolg een tekort aan calcium in de botten en een teveel in de bloedvaten.
Het transport van calcium
Samen slikken?
Samen dragen vitamine K, vitamine D en calcium sterk bij aan een goede botkwaliteit, kleinere kans op fracturen, minder aderverkalking en gezonde, elastische bloedvaten. De status van alle drie de vitamines in ons lichaam moet daarom in balans zijn. Als je denkt dat dit niet het geval is, bijvoorbeeld omdat je alleen een hooggedoseerd calcium supplement gebruikt, met of zonder vitamine D, dan kan het zinvol zijn om er een vitamine K supplement bij te gebruiken. Vrouwen vanaf 50 jaar en mannen vanaf 70 jaar worden geadviseerd om extra vitamine D te nemen. Ook als je denkt dat je onvoldoende vitamine K binnenkrijgt, bijvoorbeeld omdat je weinig zuivel, vlees en gefermenteerde producten eet, kan een vitamine K supplement zinvol zijn. Lees verder.
Bronnen:
[i] Wasilewski, G., Vervloet, M., & Schurgers, L. J. (2019). The bone–vasculature axis: calcium supplementation and the role of vitamin K. Frontiers in cardiovascular medicine, 6, 6.
[ii] Veronese, N., Stubbs, B., Crepaldi, G., Solmi, M., Cooper, C., Harvey, N. C., … & Maggi, S. (2017). Relationship between low bone mineral density and fractures with incident cardiovascular disease: a systematic review and meta‐analysis. Journal of Bone and Mineral Research, 32(5), 1126-1135.
[iii] Cockayne, S., Adamson, J., Lanham-New, S., Shearer, M. J., Gilbody, S., & Torgerson, D. J. (2006). Vitamin K and the prevention of fractures: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Archives of internal medicine, 166(12), 1256-1261.
[iv] Knapen, M. H., Braam, L. A., Drummen, N. E., Bekers, O., Hoeks, A. P., & Vermeer, C. (2015). Menaquinone-7 supplementation improves arterial stiffness in healthy postmenopausal women. Thrombosis and haemostasis, 113(05), 1135-1144.